Jubileusz Profesora Jana W. Wiktora

Sylwetka Profesora Jana W. Wiktora

Profesor Jan Władysław Wiktor urodził się 7 czerwca 1954 roku w Krakowie. W 1974 oku rozpoczął  studia w Akademii Ekonomicznej w Krakowie na Wydziale Ekonomiki Obrotu, które ukończył w 1978 r.

Całą swoją karierę zawodową związał z Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie. W 1978 r., bezpośrednio po ukończeniu studiów, podjął pracę w Zakładzie Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Handlowych, w 1986 uzyskał stopień doktora, w 1991 doktora habilitowanego, w 2002 tytuł profesora, w 2004 stanowisko profesora zwyczajnego.

Dorobek naukowy Profesora liczy około 500 pozycji w tym 13 monografii, licznych rozdziałów w monografiach, artykułów naukowych i referatów opublikowanych w Polsce i zagranicą. O wysokiej randze i ocenie publikacji Profesora świadczą 3 nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (w  tym 1 indywidualna i 2 zespołowe), 23 nagrody Rektora, a przede wszystkim wysokie indeksy cytowań. O ich wpływie na rozwój nauk o zarządzaniu dobitnie świadczy liczna grupa naukowców, którzy w swoich pracach awansowych twórczo rozwijają inspirowane przez niego nurty badawcze. O wysokiej pozycji i autorytecie Profesora w środowisku naukowym świadczą funkcje promotora i recenzenta w licznych przewodach doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich oraz wybór na ważne i zaszczytne funkcje w administracji macierzystej uczelni i instytucjach szkolnictwa wyższego w Polsce.

W twórczości naukowej Profesora można wyodrębnić kilka nurtów badawczych. Pierwszy z nich reprezentują prace opublikowane przed okresem transformacji ustrojowej w Polsce. Koncentrują się one na zagadnieniach związanych z zarządzaniem w przedsiębiorstwach handlowych w tym głównie warunkami pracy, wartościowaniem pracy, polityką płac, systemami wynagrodzeń, kosztami pracy. Oryginalne i nowatorskie badania empiryczne Profesora nad morfologią, uwarunkowaniami i skutkami funkcjonowania systemów motywacji pracowników handlu, kosztami pracy w rachunku kosztów i wyników, oraz istotą i wyznacznikami społecznych kosztów pracy ujawniały błędy centralizacji i unifikacji stosowanych rozwiązań, nieprawidłowości w realizacji dochodowej, kosztowej, motywacyjnej i społecznej funkcji płac w systemie zarządzania przedsiębiorstwem. Wyniki badań w tej dziedzinie Profesor opublikował w licznych artykułach naukowych i znalazły one podsumowanie w wysoko ocenianych przez recenzentów i wyróżnionych nagrodami pracach awansowych Profesora: pracy doktorskiej „Systemy motywacyjne w przedsiębiorstwach handlowych w warunkach reformy gospodarczej” przygotowanej pod kierunkiem doc. dr hab. Anny Czubały i habilitacyjnej: „Koszty pracy w przedsiębiorstwach” (Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, 1991).

Po 1990 r. Profesor Jan W. Wiktor podjął i nadal twórczo i równolegle rozwija badania naukowe w trzech głównych dziedzinach. Są to: marketing ze szczególnym uwzględnieniem marketingu międzynarodowego, wspólny rynek UE w teorii i praktyce, komunikacja marketingowa przedsiębiorstw. Proces transformacji ustrojowej, przekształcenie Katedry Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Handlowych w Katedrę Marketingu w naturalny sposób skłonił pracowników do poszerzenia zainteresowań i badań naukowych o szeroko rozumiane zagadnienia gospodarki rynkowej, funkcjonowania rynku i mechanizmów wymiany, nowoczesnego, marketingowego ukierunkowania strategii zarzadzania i konkurencyjności przedsiębiorstw. Przedmiotem badań Profesora stały się determinanty i kierunki rozwoju zarządzania marketingowego w Polsce, strategie marketingowe przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych, wybory strategiczne i dylematy polskich eksporterów. Zasługą Profesora było pozyskanie w 2009 r. grantu badawczego NCN pt. Strategie marketingowe przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych zrealizowanie z zespołem pracowników Katedry badań, których wyniki przedstawiono w monografii Strategie marketingowe polskich przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych, Warszawa 2012: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, wydanej także w języku angielskim. Profesor J.W. Wiktor był również inicjatorem, współautorem i redaktorem wysoko cenionego w środowisku i jednego z pierwszych akademickiego podręcznika Marketing międzynarodowy: zarys problematyki, napisanego we współautorstwie z R. Oczkowską i A. Żbikowską (Warszawa 2008: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne). Ważny, niekwestionowany wkład w formułowanie teoretycznych i metodycznych podstaw marketingu międzynarodowego wnoszą organizowane z inicjatywy i przez Profesora we  współpracy  z prof. A. Żbikowską Sympozja Marketingu Międzynarodowego w Zakopanem i na Słowacji (2001 r. – Stary Smokovec). Są one cykliczną formą spotkań międzynarodowego środowiska naukowego zajmującego się poszukiwaniem tożsamości, kierunków, dylematów rozwoju marketingu międzynarodowego, specyfiką strategii i instrumentów marketingu przedsiębiorstw prowadzących działalność na rynkach zagranicznych kształtowanych przez odmienne w stosunku do krajowych warunki prowadzenia biznesu. Dotychczas zorganizowano 7 Sympozjów a towarzyszące im monografie pod redakcją prof. J.W. Wiktora stanowią ważne źródło wiedzy oraz inspiracji do rozwoju nowych a i metod badań empirycznych w obszarze marketingu międzynarodowego.

Pogłębiające i rozszerzające się procesy integracyjne w Europie, perspektywa i przyjęcie Polski do UE tworzyły zupełnie nowy zespół uwarunkowań funkcjonowania przedsiębiorstw. Podjęte przez Prof. Jana W. Wiktora badania naukowe tego zagadnienia znalazły odzwierciedlenie w licznych artykułach naukowych dotyczących euromarketingu,  publikowanych w prestiżowych czasopismach w kraju i za granicą oraz w dwóch podręcznikach. Już w 2001 r ukazał się podręcznik Jednolity rynek wewnętrzny Unii Europejskiej (Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej), a w 2005 – monografia:  Rynek Unii Europejskiej: koncepcja i zasady funkcjonowania, (Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej). W swoich pracach Profesor przedstawił teoretyczne podstawy jednolitego rynku wewnętrznego UE, podstawowe wolności, regulacje, polityki, kierunki rozwoju oraz przesłanki powstania unii walutowej jako ważnego, kolejnego etapu  integracji i tworzenia wspólnego rynku europejskiego,  ujmowane w szerszym kontekście teoretycznym  euromarketingu.  Podkreślić należy ważne znaczenie tych publikacji nie tylko dla rozwoju wiedzy ale i budowania świadomości menedżerów odnośnie do potrzeby dostosowania ich decyzji do wymagań rynku Europy.

W bogatym dorobku naukowym Profesora szczególnie ważne znaczenie mają cenne i pionierskie w naszym kraju publikacje poświęcone komunikacji marketingowej. Obrazują one rozwój poglądów i kierunków badan Profesora. Prowadzi on od promocji jej funkcji, instrumentów i strategii – omawianych  w rozdziałach podręczników poprzez dwie, obszerne, samodzielne monografie: Promocja: system komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem, (2006) oraz Komunikacja marketingowa: modele, struktury, formy przekazu (2013) opublikowane w Wydawnictwie Naukowym PWN jako jedne z pierwszych na naszym rynku wydawniczym – po architekturę, funkcje i instrumenty systemu komunikacji wirtualnej.  Praca pierwsza, kilkukrotnie wznawiana, została nagrodzona indywidualną nagrodą Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, a druga  – uzyskała  trzecie miejsce wśród najlepszych prac z zakresu zarządzania wydanych w Polsce w roku 2013. Obie monografie zostały wyróżnione  nagrodami Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania Polskiej Akademii Nauk.

O wysokiej ocenie i uznaniu dla podjętego przez Profesora relatywnie nowego nurtu międzydyscyplinarnych badań nad komunikacją marketingową w erze cyfrowej dobitnie świadczy przyznany Mu w 2018 r. grant NCN Asymetria informacji w reklamie on-line a manipulacja zachowaniem e-konsumenta realizowany wspólnie z dr Katarzyną Sanak-Kosmowską. Jego wyniki zostały opublikowane w książce Information Asymmetry in Online Advertising, we współautorstwie z K. Sanak-Kosmowską, London, New York 2021: Routledge i licznych artykułach i  referatach w zbiorach międzynarodowych konferencji w  w Polsce i za granicą.

            O wysokiej randze Jego publikacji decyduje nie tylko imponująca ich ilość, ale przede wszystkim uznanie, jakim cieszą się w środowisku naukowym. Prace  Profesora są szeroko znane, często cytowane, tłumaczone i publikowane za granicą – w Czechach, Francji, na Litwie, Łotwie, Serbii, Słowacji, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Ukrainie, Wielkiej Brytanii. Książka „Promocja. System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem” została wydana na Ukrainie: Продвижение. Система коммуникации между предприимателями и рынком, Издателъство Гумантерный Центр,  Харков 2003.

Na szczególne wyróżnienie zasługują osiągnięcia Profesora w zakresie kształcenia kadr naukowych. Był promotorem 9  prac doktorskich (H. Wojnarowska, A. Żbikowska, A. Jonas, A. Żuwała, K. Łazowska-Widz, W. Kwak, , K. Kowalska, K. Sanak-Kosmowska, A. Piwowarczyk), z których 5 zostało zrealizowanych w formule grantu promotorskiego  Komitetu Badań Naukowych i Narodowego Centrum Nauki.  Był recenzentem kilkudziesięciu  prac doktorskich (w tym jednej na Uniwersytecie J. A. Komenského w Bratysławie) i rozpraw habilitacyjnych, a także recenzentem kilkunastu  wniosków o tytuł naukowy profesora (w tym 2 na zagranicznych uniwersytetach w Bratysławie i Bańskiej Bystrzycy). Był opiekunem pięciu postępowań habilitacyjnych pracowników Katedry Marketingu: R. Oczkowskiej, A. Żbikowskiej, P. Chlipały, P. Hadriana i K. Sanak-Kosmowskiej. W okresie pełnienia funkcji członka Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów  (2017-2020) był przewodniczącym  kilkudziesięciu komisji habilitacyjnych w zakresie nauk o zarządzaniu we wszystkich  uczelniach polskich, posiadających prawo do przeprowadzania postępowań habilitacyjnych.  Ponadto Profesor był redaktorem naukowym i recenzentem wydawniczym  kilkunastu rozpraw habilitacyjnych. Jest autorem wielu opinii i ekspertyz  dla Centralnej  Komisji ds. Stopni i Tytułów  Był oraz przewodniczącym Rady Naukowej Studiów Doktoranckich na Wydziale Zarządzania. W roku 1998 z inicjatywy Prof. Jana W. Wiktora Uczelnia  nadała tytułu doktora honoris causa profesorowi Philipowi Kotlerowi z Northwestern University w Chicago, największemu światowemu autorytetowi w zakresie marketingu. Prof. J. W. Wiktor był  recenzentem w postępowaniu  o nadanie prof. dr. hab. Jerzemu Dietlowi tytułu  doktora honoris causa  Akademii Leona Koźmińskiego  (2015) oraz  laudatorem  w postępowaniu o nadanie tytułu doktora honoris causa UE w Krakowie prof.  Cecile Nieuwenhuizen z Uniwersytetu w Johannesburgu (2020).

W działalności prof. dr hab. Jana W. Wiktora ważne miejsce zajmuje dydaktyka. Profesor prowadzi wykłady i seminaria na studiach magisterskich, doktoranckich, podyplomowych. Jest doskonałym dydaktykiem, szanowanym przez studentów i wysoko ocenianym w studenckich ankietach. Profesor wypromował kilkuset magistrów. Jest Autorem lub współautorem kilku podręczników z zakresu marketingu, marketingu usług, marketingu międzynarodowego, rynku UE i euromarketingu. Książka Zarządzanie przedsiębiorstwem międzynarodowym. Integracja różnorodności” napisana z inicjatywy i  pod red. Profesora uzyskała nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w grupie „wybitnych i innowacyjnych podręczników akademickich”  (2017). Otrzymała także nagrodę Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania PAN.  

Zasługą Profesora jest też wdrożenie innowacyjnych metod w procesie dydaktycznym oraz uruchamianie nowych specjalności na kierunku „Zarządzanie”. W roku akademickim 2014/2015 na Uniwersytecie uruchomiono jako pierwszy w Polsce na obu stopniach studiów  kierunek „Marketing i komunikacja rynkowa”, którego był współautorem. Kierunek cieszy się bardzo dużą popularnością. W 2019 roku kierunek uzyskał wysoką ocenę Polskiej Komisji Akredytacyjnej, a w latach 2016 i 2021 roku certyfikat „Studia z Przyszłością” oraz „Lider jakości kształcenia” (2016). Ponadto, dzięki jego staraniom, kierunek od roku 2022 posiada patronat Polskiego Towarzystwa Naukowego Marketingu. Profesor w 2021 r. zainicjował starania  o akredytację międzynarodową kierunku, zakończone  uzyskaniem akredytacji niemieckiej agencji   Acquin (2023 r.).  Z inicjatywy i współdziałaniu Profesora studia magisterskie na kierunku  od samego początku, także w warunkach pandemii (2020-2021 – w formie online)   kończyły się graduacją – uroczystym pożegnaniem  studentów.

Znaczącym osiągnięciem Profesora  w obszarze dydaktyki w okresie pełnienia funkcji pełnomocnika rektora UEK ds. jakości kształcenia (2008-2012)  było opracowanie i wdrożenie nowoczesnej koncepcji wewnętrznego  systemu zapewnienia jakości w  Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie.  Założenia systemu, oparte na szczegółowej analizie doświadczeń polskich i międzynarodowych stały się podstawą stworzenia systemu, który przetrwał w swych zasadniczych ramach do dnia dzisiejszego. Opracowany  przez prof. J.W. Wiktora  wewnętrzny system ewaluacji dydaktyki o charakterze jest nie  tylko  trwałym elementem formalnych rozwiązań w zakresie  zasad, organizacji i oceny procesu dydaktyki,  ale i kształtowania kultury kształcenia  akademickiego w naszym uniwersytecie.

Podkreślić należy autorytet i uznanie, jakim cieszy się Prof. J.W. Wiktor w środowisku macierzystej uczelni, środowisku ogólnopolskim i międzynarodowym. Świadczy o tym powierzanie mu rozlicznych, odpowiedzialnych funkcji. Profesor pełnił w Uczelni funkcje prodziekana studium podstawowego (1993-1996), dziekana Wydziału Zarządzania (1996-1999), przewodniczącego Rady Naukowej Studiów Doktoranckich (2005-2008) oraz przewodniczącego Rady Programowej Małopolskiej Szkoły Administracji Publicznej UEK (2010-2018).  Pełniąc funkcję dziekana Wydziału Zarządzania zorganizował cykl wykładów  dziekańskich w formule „Zarządzanie w praktyce”.  W  kadencji z wykładami o takim charakterze  wystąpili  S. Zasada, H. Pieronkiewicz (prezes Banku Przemysłowo-Handlowego w  Krakowie),  R. Kluska (założyciel i prezes „Optimus” S.A. oraz A. Bachleda-Curuś (burmistrz Zakopanego).

W latach 1996-2014  był kierownikiem Zakładu Marketingu Międzynarodowego. W 2014 r. objął funkcję kierownika Katedry Marketingu, w tym przez 4 lata, do zmian struktury organizacyjnej Uniwersytetu – był równocześnie  kierownikiem Zakładu Zarządzania Marketingiem. W okresie sprawowania funkcji  kierownika  Katedry Profesor w 2017 r. i opracował koncepcję Rady Dyrektorów Marketingu, grupującej 10. wybitnych dyrektorów kształtujących  oblicze marketingu  polskich i międzynarodowych firm.  W latach 2008-2012 r. pełnił funkcję Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia, od 1996 do 2016 r. był członkiem Senatu (jako wybieralny przedstawiciel samodzielnych pracowników naukowych Wydziału Zarządzania), kilku komisji senackich oraz  nieprzerwanie – od czasu uzyskania habilitacji w roku 1991 – Rady Wydziału Zarządzania. Po zmianach strukturalnych w Uczelni od 2019 r. zasiada w Radzie Uczelni (z wyboru Senatu, w 1 i 2 kadencji, lata 2019 – 2024), Radzie Kolegium Nauk o Zarządzaniu i Jakości, Radzie Dyscypliny Nauk o Zarządzaniu i Jakości oraz Radzie Instytutu Zarządzania. W 1. kadencji Rady Uczelni (2019-2020)  pełnił funkcję  wiceprzewodniczącego.

Profesor Jan W. Wiktor cieszy się dużym szacunkiem w środowisku naukowym w Polsce. Świadczą o tym liczne funkcje, jakie pełni z wyboru poza macierzystą Uczelnią.  m.in.: członka Zespołu ds. Parametrycznej Oceny Jednostek Naukowych przy Radzie Nauki (2005), członka Zespołu Oceniającego projekty naukowo-badawcze
w Komitecie Badań Naukowych przy Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego od 2000 r., eksperta Państwowej Komisji Akredytacyjnej (2004-2005),  członka i przewodniczącego Panelu HS-4 w  Narodowym Centrum Nauki (2011-2012),  członka rad programowych czasopism naukowych w Polsce, Słowacji i Ukrainie oraz  Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych, działającego przy Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego  (2012).  W roku 2017 został wybrany przez środowisko nauk o zarządzaniu   do  Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów na  kadencję 2017-2020,  a w 2022 r. – decyzją  Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich – został członkiem Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W Radzie Głównej kadencji 2022-2025 pełni funkcję przewodniczącego Komisji Ekonomiczno-Prawnej.  Profesor włączył się aktywnie w powstanie Polskiego Naukowego Towarzystwa Marketingu.  Był jednym ze współzałożycieli Towarzystwa w roku 2013, a w 1. kadencji (2013-2017) był  wiceprzewodniczącym zarządu. Obecnie, po raz drugi (2017-2021 i 2021-2025)  pełni funkcję przewodniczącego Rady Programowej Towarzystwa.

Profesor jest także dobrze znany w środowisku międzynarodowym jako organizator siedmiu Międzynarodowych Sympozjów Marketingu Międzynarodowego, członek rad programowych wielu konferencji organizowanych za granicą oraz rad programowych 3 słowackich czasopism naukowych w Słowacji  i Ukrainie. Aktywnie włączył się w nawiązywanie i rozwijanie współpracy Katedry Marketingu UEK z zagranicznymi instytucjami naukowymi m.in. z Wyższą Szkołą Ekonomiczną (Uniwersytetem Ekonomicznym) w Bratysławie, Państwowym Uniwersytetem Ekonomicznym im. V. Getmana w Kijowie, Państwowym Uniwersytetem Politechnika Lwowska,  Wschodnioukraińskim Uniwersytetem w Ługańsku, Uniwersytetem Technologii Żywności i Handlu w Charkowie (od 2021 r. – Uniwersytetem Biotechnologicznym),  Uniwersytetem  im. T. Szewczenki w Kijowie,  Politechniką w Odessie, Uniwersytetem Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy,  Politechniką w Brnie oraz Zachodnioczeskim Uniwersytetem w Pilźnie. W roku 2002 profesor Jan W. Wiktor otrzymał tytuł honorowego członka Katedry Ekonomiki i  zarzadzania przedsiębiorstwem Uniwersytetu Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy. Jest członkiem  Ukraińskiego Towarzystwa  Marketingu. Był recenzentem projektów badawczych, realizowanych w  ramach VEGA w Bratysławie (Agencja Badań Naukowych Republiki Słowacji, Bratysława, 2020).

Profesor aktywnie włącza się  w organizację pobytu profesorów wizytujących w ramach programu Erasmus i Ceepus. W ostatnich latach Katedra gościła wykładowców z uniwersytetów z Niemiec, Chorwacji, Holandii, Czech, Gruzji, Ukrainy i Serbii.

Warto podkreślić, że Profesor aktywnie włączył się w pomoc dla naukowców z Ukrainy po wybuchu wojny w 2022 roku. W 2022 dzięki jego staraniom na Uniwersytecie została zatrudniona Profesor Iryna Reshetnikova z Uniwersytetu Ekonomicznego im. V. Getmana w Kijowie w ramach grantu NCN: Pomoc dla naukowców z Ukrainy na kontynowanie badań w Polsce. Ponadto w tym okresie gościł na stażach i pobytach naukowych 3 innych naukowców z ukraińskich uczelni.

Prof. dr hab. Jan W. Wiktor był członkiem NSZZ „Solidarność” (od 1980-2012), TNOiK (od 1980), Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego (od 1990), PAN i PAU – Komisji Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Umiejętności  (od 2012), Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa (od 1985). Od roku 2012 prof. Jan W. Wiktor jest członkiem Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania PAN. W obecnej kadencji Komitetu (2020-2024) pełni funkcję przewodniczącego Komisji ds. Badań i Analiz oraz jest członkiem Kapituły Medalu im. Prof. T. Kotarbińskiego.

 Prof. Jan W. Wiktor  jest także   członkiem PTTK (od 1970) i Akademickiego Koła Przewodników Tatrzańskich im. Z. i W.H. Paryskich w Krakowie (od 1976).

Od początku studiów Profesor łączył naukę z pasją do gór Już w trakcie studiów pracował w Komisji Turystyki i Sportu RU SZSP, w uczelnianym Kole PTTK, w 1977 r. pełnił funkcję prezesa Studenckiego Koła Przewodników Górskich działającego przy ZK SZSP i Oddziale Akademickim PTTK. W ostatnich kilkunastu latach Profesor, będąc przewodnikiem tatrzańskim był organizatorem wielu wyjazdów dydaktyczno-krajoznawczych dla studentów kierunku Zarządzanie  oraz  Marketing i komunikacja rynkowa  w Tatry Wysokie Słowackie.

W uznaniu zasług otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia w tym: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2011), Złoty (1999)  i Brązowy Krzyż Zasługi (1994), Medal Komisji Edukacji Narodowej (2000), Srebrną  (1979) i Złotą (1982)  Odznakę PTTK „Za pracę wśród młodzieży”,  Srebrną honorową (1995)  i Złotą honorową (2000)   Odznakę PTTT, Srebrną (1989)  i Złotą (1999) Odznakę Honorową TNOiK,  medal Uniwersytetu Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy (2008).